Veneus oedeem, ook wel chronische veneuze insufficiëntie (CVI) genoemd, is een combinatie van vochtophoping (oedeem) en slecht werkende bloedvaten (het veneuze systeem).

Bloed wordt in het lichaam vervoerd door de vloedvaten. Slagaderen brengen zuurstofrijk bloed van het hart naar de weefsels, zoals de huid, spieren en de organen. Aderen vervoeren zuurstofarm bloed vervolgens vanuit de weefsels terug naar het hart. De bloedvaten in de benen bevatten kleppen die opengaan als het bloed uit de benen wordt afgevoerd. Om te voorkomen dat dit zuurstofarme bloed terugstroomt, sluiten de kleppen zich na het passeren van het bloed. Wanneer deze kleppen niet (goed) functioneren, is de terugstroom van zuurstofarm en afvalrijk bloed verhinderd. Het lymfevocht wordt zo onvoldoende afgevoerd, waardoor de benen -met name rond de enkels- opzwellen en zwaar en rusteloos aan kunnen voelen.

Bij chronische veneuze insufficiëntie zijn vaak spataderen (varices) aanwezig. Deze kunnen zichtbaar zijn als cosmetisch storende bloedvaten of grote kronkels net onder de huid, maar ook dieper gelegen voorkomen, waar ze niet te zien zijn. Wanneer er meerdere spataderen voorkomen, ontstaan vaak klachten zoals een (lood)zwaar of rusteloos gevoel in de benen in de loop van de dag. Een branderig gevoel of krampachtige pijn en stijfheid (restless legs) kunnen tevens ontstaan. Soms zien we een bruinachtige verkleuring van de huid en in een vergevorderd stadium kunnen de vaten zo zijn aangetast dat de wondgenezing verstoord wordt. Hierdoor kan een open been (ulcus cruris) ontstaan. Deze wonden zijn meestal zichtbaar rond de enkels. CVI komt regelmatig voor in combinatie met lymfoedeem.

Veneus oedeem kan op elke leeftijd voorkomen, maar ouderen, zwangere vrouwen en mensen met een lichamelijke beperking lopen een groter risico. Veneus oedeem kan goed worden behandeld door ambulante compressietherapie (zwachtelen) en het aanmeten van elastische kousen.

Zwangerschapsvarices

Veel zwangere vrouwen krijgen te maken met spataderen tijdens de zwangerschap. Door een veranderende hormoonspiegel kunnen de vaatwanden slapper worden. Tegelijkertijd neemt de hoeveelheid bloed dat door het lichaam circuleert toe, waardoor de druk op de vaten groter wordt. Hierdoor wordt de terugstroom van het bloed door de venen bemoeilijkt en kan stuwing ontstaan. Door de zwangerschapsvarices kunnen verschillende klachten ontstaan, zoals vochtophoping rond de enkels, jeuk of pijn. Daarnaast kan de huid schilferen, verkleuren of eczeemverschijnselen vertonen.

Er zijn een aantal dingen die zwangerschapsvarices kunnen voorkomen:

• Het dragen van elastische kousen (het liefst een panty). De kousen zorgen voor extra druk op de aderen die de terugstroom van het bloed naar het hart bevorderen.
• In beweging blijven en niet te lang stil blijven staan; door beweging zorgt de kuitspier voor het sluiten van de kleppen in de vaten, waardoor het zuurstofarme bloed goed afgevoerd kan worden.
• Leg de benen wat hoger door middel van een kussen; de zwaartekracht helpt op deze manier het bloed beter af te voeren naar het hart.
• Niet met de benen over elkaar zitten; de aderen worden op deze manier afgekneld en zo wordt de bloedsomloop beperkt of verstoord.